2 października to Dzień Jedności Kresowian. Pomimo zmienności polskich granic Kresy przez 6 wieków zajmowały wielkie obszary Rzeczypospolitej. Stamtąd wywodzili się znakomici pisarze, utalentowani artyści, wybitni uczeni, wielcy dowódcy i politycy. Tam powstawała niezwykła i bogata cywilizacja oparta na wartościach zachodniochrześcijańskich, która miała ogromny wpływ na polską świadomość narodową. W deklaracji Dnia Jedności Kresowian czytamy m.in.:

"Pragniemy przywrócić Polakom świadomość dziedzictwa Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej jako wspólnej spuścizny istotnej dla bezpieczeństwa państwa, bytu narodu, jego tożsamości i kultury. Chcemy oddać sprawiedliwość tej części naszej historii, której tyle zawdzięczamy oraz jej depozytariuszom – Kresowianom. Uważamy za swój obowiązek przypominanie prawdy historycznej o zamierzonym i okrutnym likwidowaniu narodu polskiego oraz przestrzeganie współczesnej Europy przed wpływem i skutkami ideologii opartych na pogardzie dla człowieka."

Na tym pograniczu dialektów, wiar i narodowości kształtowały się polski romantyzm i idee niepodległościowe. Na Kresach kultura polska byłą najwyższą, przyciągała inne narody, a jednocześnie pozwalała im zachować własną tożsamość – litewską, ruską, żydowską, ormiańską, karaimską, tatarską… Przynależność do narodu polskiego opierała się na wolności i tolerancji. Trzeba jednak pamiętać, że Kresy nie były też wolne od ostrych konfliktów etnicznych i ideologicznych, a powojenne masowe wypędzenia Polaków z ziemi ojczystej dopełniły zagłady polskich kresów.

Honorowy patronat nad Dniem Jedności Kresowian sprawuje Prezydent RP Andrzej Duda.

_ _ _

Kresowiacy i ich losy z końca 1 p. ubiegłego wieku postrzegane są obecnie głównie przez pryzmat martyrologiczny. Nie należy jednak zapominać, że "ci zza Buga", prócz cierpienia i trudnej historii, to koloryt zwyczajów, akcentu i pewnej niepowtarzalnej - i niestety bezpowrotnie przemijającej - filozofii życia.